Dziedzictwo Henryka III Głogowczyka

                             Potomkowie Konrada III Starszego

                                Upadek linii oleśnickiej Piastów

    Szlachetność Konrada III oleśnickiego nie przyświecała jego synom. Jedynie najstarszy, zapewne dlatego iż najdłużej znajdował się pod wpływem ojca, całe życie poświęcił idei. Pięć lat po śmierci Konrada III Starego został biskupem wrocławskim, lecz nie spędzał czasu na modłach ani nabożeństwach. Rok tysiąc czterysta osiemnasty przyniósł bowiem w tej części Europy wojny husyckie - po spaleniu na stosie, trzy lata wcześniej, reformatora zeświecczonego do granic możliwości kościoła katolickiego, Jana Husa, rozpętało się religijne piekło w Czechach. A później przedarło się na Śląsk. Wojska "heretyckie" niosły ze sobą może i szczytne hasła, lecz jedyne co pozostawało po ich przejściu to zgliszcza i pękające w szwach cmentarze. Oddziały te przypominały bardziej zdziczałe bandy najeźdźców, stąd też Konrad IV Starszy stanął mężnie do obrony Wrocławia i innych miast śląskich - i trwał na tym posterunku aż do śmierci dwadzieścia dziewięć lat później.

Konrad IV Starszy, domena publiczna

    Kiedy zaś do rywalizacji o koronę czeską stanął Władysław Jagiełło, bratanek królewski Zygmunt Korybutowicz wmieszał się w wojny husyckie, wspomagając ich oddziały. W roku tysiąc czterysta dwudziestym trzecim synowie Konrada III Starego przyłożyli swoje pieczęcie do haniebnego paktu króla Czech Zygmunta Luksemburskiego(nota bene prawnuka Kazimierza Wielkiego)z Krzyżakami o podziale odnowionego Królestwa Polskiego. Historycy uznają ten układ za pierwszy plan rozbioru Polski. Szczęściem dla Konrada III Starego nie dożył on tej hańby. Władysław Jagiełło był jednak nie tylko zdobywcą spod Grunwaldu, ale też zręcznym politykiem i już kilka miesięcy później porozumiał się z Zygmuntem Luksemburczykiem. Konradowicom oleśnickim pozostał zaś wstyd na stulecia. Rozgniewany król Polski wezwał do Kalisza Konrada IV, i jego brata o numerze V, by się wytłumaczyli z podłego przyłączenia do spisku przeciw Macierzy. Tłumaczyli się i to gęsto. A po śmierci Zygmunta Luksemburskiego potomkowie Konrada III Starego podzielili się na dwa obozy. Konrad IV jako książę biskup złożył hołd lenny zięciowi zmarłego czeskiego króla, Albrechtowi Habsburgowi. Konrad VII Biały opowiedział się natomiast po stronie pierworodnego syna Władysława Jagiełły, Władysława III(tego który sześć lat później zginie w bitwie pod Warną). 

Władysław III Warneńczyk w ostatniej bitwie swojego życia, Jan Matejko wystawa
w Muzeum Narodowym w Krakowie w 2023 roku, zdjęcie własne.

W opowieści o pięciu synach Konrada III Starego jednym z najciekawszych pytań jest to, z jakiego powodu ojciec nadał im wszystkim to samo imię. Niewątpliwie istniała wówczas taka moda - Henryk V Żelazny z linii głogowsko-żagańskiej(wnuk Henryka III Głogowczyka od najstarszego syna Henryka IV Wiernego) trzem synom nadał imię Henryk. Konrad III Stary powołał jednak na świat aż pięciu potomków o swoim imieniu. W jaki sposób ich odróżniał, gdy byli dziećmi? Wołał po numerach, i podobnie czyniła matka książąt nieznanego pochodzenia Guta? Nigdy się tego nie dowiemy, zagmatwanie w pięciu synach tego samego imienia musiało być jednak wielkie. Konrad IV Starszy zmarł w wieku sześćdziesięciu siedmiu lat. Kolejny syn Konrada III Starego, Konrad V Kącki żył o kilka lat krócej. Jako jedyny z braci ożenił się i posiadał potomstwo. O żonie Konrada Kąckiego nie zapisano żadnych informacji oprócz imienia, najprawdopodobniej nie pochodziła zatem ze znanego rodu. Ich córka Anna poślubiła wnuka owianego złą sławą Siemowita III(potomka w prostej linii Konrada I mazowieckiego, tego który sprowadził Krzyżaków do Polski)Władysława I płockiego. Ta linia Piastów wymarła na synach powyższej pary - Siemowicie VI i Władysławie II, którzy nie dożyli nawet dwudziestu lat i zmarli rok po roku, prawdopodobnie na gruźlicę. Anna oleśnicka, już jako wdowa, przeżyła swoje dzieci o  niemal dwadzieścia lat. Z synów Konrada V starszy, Konrad IX Czarny ożenił się z jedynym dzieckiem Siemowita V, brata swego płockiego szwagra, córką Małgorzatą. Warto w tym miejscu wspomnieć o siostrze Władysława I płockiego i Siemowita V, Cymbarce. Ta słynąca z nadzwyczajnej piękności, ale też siły, córka Siemowita IV mazowieckiego poślubiła Ernesta Żelaznego z rodu Habsburgów. Ich syn Fryderyk III został cesarzem, a jego wnuk Filip I Piękny(Kastylijski) był pierwszym Habsburgiem na tronie hiszpańskim. 

Pieczęć Władysława I płockiego, męża Anny oleśnickiej, z 1435roku, dp.

    Konrad VI, trzeci syn Konrada III Starego, żył najkrócej z wszystkich braci(zmarł w wieku trzydziestu sześciu lat, o dwadzieścia przed Konradem IV biskupem). Otrzymał godność dziekana kapituły przy katedrze we we Wrocławiu, stąd jego przydomek. Konrad VI Dziekan uznawał się za księcia ścinawskiego i bardziej zajmował się sprawami swego kawałka ojcowizny niż sprawowaniem funkcji duchownego. W politykę międzynarodową nie angażował się. Najbarwniejszą i najbardziej żywiołową postacią z pięciu synów Konrada III Starego był Konrad VII Biały. Zmieniał polityczne powiązania możnymi tego świata z szybkością godną lepiej skalkulowanej korzyści. Najpierw zabłysnął haniebnie, walcząc z Krzyżakami ramię w ramię pod Grunwaldem. A kiedy dostał się do niewoli i zapoznał bliżej ze zwycięzcą został wieloletnim sprzymierzeńcem Władysław Jagiełły. Gdy zaś pojawiła się możliwość wyrwania sobie kawałeczka z Piastowskiej Macierzy przy boku Zygmunta Luksemburczyka, znów zmienił front, z czego potem tłumaczył się zawile w liście polskiemu królowi. Przez lata wojował też z husytami oraz bogatym Wrocławiem, pod koniec życia jego niespokojna natura nadal nie dawała mu spocząć. Nie żyli już wszyscy bracia, a on sam nie posiadał potomstwa, bratanek zaś, Konrad IX Czarny, miał córkę. Liczyć zatem należało się z tym, iż spuścizna oleśnicka winna przypaść w udziale temu wnukowi Konrada III Starego. Rozsądek zawiódł jednak całkowicie Konrada VII Białego, wdał się w utarczki, także zbrojne, i zajął oprawę wdowią jedynej swej bratowej(jakby było mu mało, iż przejął ziemie po trzech zmarłych braciach). Reakcja synów Małgorzaty była natychmiastowa, złapali niepoprawnego stryja i uwięzili na zamku w Oleśnicy. Całość ziem zajętych wcześniej przez Konrada VII Białego znalazła się zatem pod ich panowaniem, wypuścili wówczas ostatniego żyjącego brata swego ojca. Znalazł on schronienie we Wrocławiu, z którym toczył boje i spory przez pół życia. Umarł na wygnaniu odarty do cna ze swojej części ojcowizny. 

Konrad IV aresztuje brata Konrada VII Białego, dp.

    Najmłodszy z synów Konrada III Starego, Konrad VIII Młody pogubił się zupełnie w ścieżkach życia: walczył po stronie zakonu pod Grunwaldem a sześć lat później włożył biały płaszcz z czarnym krzyżem. Na uroczystości złożenia ślubów zakonnych w Malborku towarzyszyli mu wszyscy bracia, rozbrat z Piastowskim dziedzictwem był tu całkowity. Za swą wierną służbę krwiożerczemu zakonowi otrzymał pod koniec życia godność prowincjała na Czechy i Morawy. Historia przemilczała jego odejście z tego świata - miejsce jego pochówku nie jest znane. 

Oleśnica w XVII wieku, Matthaus Merian - czasy Karola II Podiebradowicza, dp.

    Synowie Konrada V Kąckiego podzielili między siebie ojcowiznę po śmierci wygnanego stryja. Konrad IX Czarny zatrzymał Oleśnicę, Koźle Toszek i Bytom. Po przejęciu korony czeskiej przez Jerzego z Podiebradu złożył mu hołd lenny, stając się wieloletnim i wiernym sojusznikiem króla Czech. Z Małgorzata płocką miał tylko jedno dziecko, córkę Barbarę. Nie zdążył zabezpieczyć jej przyszłości. Obowiązek ten, zawierający w sobie zabezpieczenie wymierającej dynastii oleśnickiej Piastów spadł na ostatniego jej męskiego przedstawiciela. Konrad X Biały otrzymał przy podziale dzielnic Wołów, Milicz i Ścinawę. Brata przeżył o dwadzieścia jeden lat. W rok po jego śmierci zdołał zaręczyć bratanicę z wnukiem nieżyjącego już króla czeskiego Jerzego z Podiebradu, Albrechtem. Zapłacił za to, sprzedając ojcu przyszłego męża Barbary, Henrykowi ziębickiemu, Koźle, Gliwice i Bytom. Kolejny czeski władca Maciej Korwin rozprawił się z ostatnim panem na Oleśnicy, zajmując księstwo zbrojnie. Wobec tej potęgi wojskowej Konrad X Biały ugiął się i prawa do spuścizny po wielkim dziadku odstąpił zwycięskiemu królowi. Podejmowane później próby obrony dziedzictwa przyniosły jedynie jeszcze większe spustoszenie przez wojska węgierskie, lecz pod koniec życia Konrad X odzyskał Oleśnicę. Zmarł bowiem Maciej Korwin, a kolejnym czeskim królem został pierworodny syn Kazimierza Jagiellończyka, Władysław. Jedyna dziedziczka oleśnicka Barbara zmarła w wieku trzynastu lat, osieracając stryja na kolejnych czternaście. Z planów małżeńskich z Albrechtem Podiebradem nic nie wyszło dużo wcześniej, chłopiec zmarł trzy lata po zaręczynach. Konrad X Biały zapisał się w dziejach Piastów jako ten niezwykły książę, który podniósł do godności księżnej córkę rzemieślnika, kotlarza z Oleśnicy. Z małżeństwa z Dorotą nie doczekał się jednak dzieci. Znicze pamięci towarzyszyły jedynie ostatniemu potomkowi oleśnickich Piastów, gdy zamykał oczy w tysiąc czterysta dziewięćdziesiątym drugim roku. Umierał samotny, w pustym zamku na gruzach ojcowizny. Konrad X Biały to jedna z najtragiczniejszych w swej ostatecznej wymowie postaci z całego rodu Piastów, którzy po śmierci Kazimierza Wielkiego wyruszyli w przyszłość. Większość jego krewnych, którzy tę podróż w linii męskiej zakończyli, posiadało córki zapewniające przetrwanie genów - niekiedy nawet do naszych czasów. Konradowi X oleśnickiemu nie przyświecało żadne światełko nadziei. Piastowskie dziedzictwo oleśnickie trafiło w ręce syna czeskiego króla Jerzego, Henryka Starszego z Podiebradu. I przeżyło swój rozkwit pod rządami jego prawnuka Karola II Podiebradowicza oraz Elżbiety Magdaleny księżniczki piastowskiej, córki Jerzego II brzeskiego. Na ich synach zakończyła się linia Podiebradów. Karol Fryderyk posiadał jednak córkę, Elżbietę Marię Podiebrad, która wniosła w posagu księstwo oleśnickie i ziębickie Sylwiuszowi Wirtemberskiemu. Ich potomek Karol Krystian Erdman Wirtemberski zmarł w Oleśnicy w tysiąc siedemset dziewięćdziesiątym drugim roku, nie pozostawiając męskiego dziedzica. Spadkobierczyni księstwa, córka Karola Krystiana, Fryderyka nie żyła już od trzech lat. Oleśnica trafiła zatem pod władanie jej męża Fryderyka Augusta von Braunschweig-Luneburg.